در یکی، دو ماهه اخیر و پس از هدفمند شدن یارانه ها به ویژه در بخش حامل های انرژی، قبض های ۲۰ میلیون تومانی و کمتر و بیشتر گاز برای برخی از گلخانه داران و مرغداران فضایی از اضطراب در مورد استمرار فعالیت آنها به وجود آورد. مگر سود یک دوره جوجه ریزی یا کاشته متراکم کوچه و خیار سبز در یک گلخانه یا مرغداری چقدر است که فقط بایت مصرف گاز آن، چنین رقمی پرداخته شود؟! نگاههای منتظر مرغداران و گلخانه داران همواره به طرح های بهینه سازی مصرف سوخت و معرفی واحدهایی صنعتی بود که بتوانند با استانداردها و رعایت اصول ایمنی بهداشتی به اصلاح سیستمهای حرارتی گلخانه ها و مرغداری ها و مراکز تولید و پرورش قارچ خوراکی بپردازند در آخرین روزهای اسفندماه سال گذشته، رضا ترکاشوند مدیر کل طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم، طی نامه ای به تمامی معاونت های بهبود دامی سازمان های جهاد کشاورزی و همچنین مدیر کل امور باغبانی نیز به معاونت های تولیدات گیاهی استان ها، لیست اولیه پیمانکاران و سازندگان تجهیزات طرح بهینه سازی مصرف سوخت را که به تایید کارگروه تعیین صلاحیت سازندگان طرح بهینه سازی برای معرفی به مرغداران و گلخانه داران و تولید کنندگان قارچ رسیده بود اعلام کردند.
مجله “دام، کشت و صنعت” در یکی از شماره های سال ۱۳۸۵ خورشیدی، اقدام به تهیه گزارشی به منظور بررسی وضعیت سیستم های تامین گرمایش در گلخانه ها و همچنین معرفی سیستم نوین گرمایش تابشی گرماتاب نمود. حال پس از گذشت سه سال از تهیه این گزارش بر آن شدیم تا در آستانه طرح هدفمند نمودن یارانه ها و افزایش قیمت های حامل های انرژی و اثرات اجرای این طرح بر این صنعت، گزارشگران بخش بازرگانی ماهنامه گفتگویی ویژه با یکی از گلخانه داران استان همدان، که یکی از استانهای سردسیر کشور است. داشته اند. از این رو به شهرک گلخانه ای امزاجرد» واقع در ۲ کیلومتری شهر همدان رفتیم و با مرادی، یکی از گلخانه داران موفق این شهرک گلخانه ای گفتگویی انجام دادیم. آنچه در ادامه ملاحظه می فرمایید، ماحصل گفتگویی است که با وی داشته ایم.
در خصوص شرایط آب و هوایی منطقه توضیح دهید؟
شهرک گلخانه ای امزاجرده در اطراف شهر همدان واقع است و برودت هوا در برخی از روزهای فصل زمستان به ۲۵- درجه سانتیگراد هم می رسد. در کل وضعیت آب و هوای منطقه بسیار سرد می باشد.
با توجه به سرمای هوای منطقه، از چه سیستمی جهت تامین گرمایش در گلخانه استفاده می نمایید؟
جهت تامین گرمایش در سالنهای گلخانه از دستگاههای گرمایش تابشی گرماتاب استفاده می کنیم.
نحوه آشنایی خود با این سیستم را تشریح نمایید؟
در سال گذشته به همت مسئولین جهاد کشاورزی استان برنامه ای جهت بازدید از یک گلخانه که با سیستم نوین گرمایش تابشی تجهیز گردیده بود. برگزار شد. این گلخانه واقع در منطقه پاکدشت تهران بود در این برنامه به اتفاق جمعی از گلخانه داران استان همدان از این گلخانه بازدید نمودیم و با مزایای این سیستم گرمایشی آشنایی پیدا کردیم.
عملکرد دستگاه های گرماتاب چگونه است؟
دستگاههای گرمایش تابشی گرماتاب، حرارتی نظير حرارت خورشید را ایجاد می نماید. در این حالت، حرارت در سطح خاک و سطح گیاه از درجه حرارت هوای گلخانه اندکی بالاتر است . در روش گرمایش تابشی، حرارت زیر سقف، چندان افزایش نمی یابد و تلفات حرارتی ، کم میباشد. از این رو مصرف سوخت به شدت کاهش می یابد.
آیا استفاده از گرماتاب (به غیر از کاهش مصرف سوخت و برق) مزایای دیگری نیز دارد؟
یکی از مزیت های این سیستم، کشت خارج از فصل آن است. کشت در این گلخانه از آبان ماه، یعنی خارج از فصل واقعی کشت آغاز شد. بیشتر گلخانه داران که بسیار با تجربه هستند و سال های طولانی در همدان فعالیت داشته اند معتقدند که تا اواخر بهمن ماه و اوایل اسفندماه در همدان نباید کشت کرد. بر همین اساس، در ماههای آبان و آذر، گلخانه ها خالی هستند و کشتی صورت نمی گیرد. اما به ناچار باید بخاری ها را در گلخانه ها روشن نگه داشت تا پلاستیکهای گلخانه ها بر اثر سرما خراب نشوند. در واقع هزینه ای که در این مدت پرداخت می شود، برای گلخانه هیچ سودی ندارد. ولی اینجانب با نصب این سیستم در آبان ماه، ابتدا درجه حرارت دستگاهها را روی ۲۰ درجه تنظیم و بعد از ۳۵ روز شروع به برداشت محصول نمودم. موضوع قابل توجه آن است که در ماه های آبان، آذر، دی، بهمن و اسفند که اوج گرانی قیمت خیار در کشور است اگر کشت خیار را از دست بدهیم با صرف انرژی بی حاصل، دچار ضرر خواهیم شد. ولی با نصب گرماتاب در گلخانه و کشت خیار تاکنون، نه تنها این محصول را زیر ۱۰۰۰ . تومان فروخته ام بلکه نزدیک عید، تا ۲۰۰۰ تومان هم آن را به فروش رسانده ام. این بود که حتی مسئولین جهاد کشاورزی استان و صدا سیمای همدان به این گلخانه آمدند و برنامه ای را در اینجا ضبط نمودند که از شبکه یک سیما نیز پخش شد.
آیا مقایسه ای در خصوص میزان مصرف گاز و برق گلخانه خود با گلخانه های مجاور انجام داده اید؟
بله، از آبان ماه سال ۸۹ که قبض های گاز را گرفتیم تا برج ۱۲ همین سال که آخرین قبض گاز آمده است در مقایسه با گلخانه های مشابه در شهرک گلخانه ای «امزاجرد»، حداقل ۴۰ درصد کمتر گاز مصرف کرده ایم؛ یعنی در یک دوره ۶۷ روزه، ۲۱ هزار متر مکعب گاز مصرف شده است. این در حالی است که علاوه بر امکان کشت خارج فصل در این گلخانه و همچنین کاهش حداقل ۴۰ درصدی مصرف گاز، محصولات این گلخانه از لحاظ کیفیت نیز از محصولات گلخانه های دیگر بهتر است.
آیا قبلا در این منطقه، کسی از سیستم گرمایش تابشی گرماتاب در گلخانه استفاده نموده بود؟
خیر، اینجانب اولین کسی بودم که در این منطقه جهت تأمین گرمایش در گلخانه خود از گرماتاب استفاده نمودم. همین عامل موجب گردیده است گلخانه داران زیادی از شهر همدان و شهرستان های اطراف برای بازدید به این گلخانه بیایند. سازمان محترم جهاد کشاورزی استان همدان نیز پس از بازدید از گلخانه اینجانب و بررسی مزایای سیستم گرمایش تابشی، اقدام به پرداخت وام کم بهره به گلخانه داران محترم جهت تجهیز سالن های خود با سیستم تابشی نموده است.
توجیه اقتصادی استفاده از دستگاه های گرمایش تابشی گرماتاب با توجه به بالاتر بودن قیمت آن نسبت به سیستم های گرمایشی دیگر، چگونه امکان پذیر است؟
همانگونه که فرمودید هزینه نصب دستگاه های گرماتاب بالاست ولی نکته حائز اهمیت آنجاست که مصرف گاز گرماتاب، حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد و مصرف برق آن حدود ۹۰ درصد کمتر از سیستم های گرمایشی دیگر می باشد. باید به این نکته توجه نمود که طرح هدفمند نمودن یارانه ها در مرحله اجرا قرار دارد که نتیجه آن افزایش قیمت های گاز و برق می باشد. در نتیجه در یک دوره زمانی مشخص، می توان بخش عمده ای از هزینه سرمایه گذاری اولیه را از محل صرفه جویی حاصل از مصرف انرژی تامین نمود؛ به طور مثال در یک دوره ۵۴ روزه و ۶۷ روزه، جمعا مبلغ ۳ میلیون تومان برای گلخانه اینجانب که مجهز به سیستم گرماتاب است- قبض گاز آمده اما برای سایر گلخانه داران که به طریق سنتی کشت انجام می دهند بالغ بر ۶ میلیون تومان پول گاز آمده است. همچنین در یک دوره ۷۸ روزه هزینه مصرف برق گلخانه اینجانب مبلغ ۱۸ هزار تومان بوده در صورتی که در گلخانه های دیگر در طول همین دوره مبلغ ۷۵ هزار تومان قبض برق آمده است. نکته مهم دیگر آن است که هزینه نگهداری و تعمیرات دستگاههای گرماتاب بسیار کمتر از سیستم های گرمایشی دیگر است. تمامی موارد فوق موجب می گردد استفاده از تجهیزات گرمایشی گرماتاب توجیه اقتصادی داشته باشد.
درباره گرمایش خاک و سطح برگه ای گیاهان در روش گرمایش تابشی چه توضیحی برای خوانندگان دارید؟
پس از نصب و راه اندازی گرماتاب ها مشاهده شد که گرما به خاک رسیده و اندازه گیری این کار با دقت فراوان و توسط دماسنج های لیزری انجام شد که امواج را در هر سطحی از خاک اندازه گیری می کند. ما حتی در
سطح برگ، دما را اندازه گیری نمودیم و مشاهده کردیم که دمای خاک ۲۵ درجه سانتیگراد و سطح برگ ۱۸ درجه دما داشت . این امر در رشد محصول بسیار موثر بود.
در پایان ضمن تشکر از جنابعالی، در صورتی که مواردی را مدنظر دارید مطرح نمایید؟
در اینجا لازم است از مدیریت شرکت ایران مشعل» و خصوصا خدمات آقای ولی محمدی، نماینده این شرکت در استان همدان و جنابعالی جهت تهیه این گزارش تشکر نمایم.